وصایای امام صادق علیه السلام، هنگام شهادت

امام در لحظه مرگ وصایایی چندی می‌نماید که برخی در امر امامت، برخی در زمینه مسائل خانوادگی و بخشی در مورد عامه است.- به فرزندان خود فرمود: فَلا تَمُوتُنَّ اِلاُّ وَ اَنتُم مُسلِموُن؛ بکوشید که جز مسلمان نمی‌رید .- به کسان و خویشان فرمود: اِنَّ شَفاعَتَنَا لاتَنالُ مَستَخِفّاَ بِالصَّلاةِ؛ شفاعت ما به کسی که نماز را کوچک بشمارد نمی‌رسد .- به خانواده خود وصیت فرمود که پس از مرگش تا چند سال در موسم حج در منا برای ایشان مراسم عزاداری بر پا کنند.- دستور دادند برای خویشان و کسان هدیه‌ای بفرستند، حتی هفتاد دینار برای حسن افطس از خویشان ایشان. حسن افطس همان کسی است که با خنجر به امام حمله کرده بود و می‌فرمود می‌خواهد آیه قرآن را در مورد صله رحم اجرا کند.و بالاخره بخشی از وصیت راجع به مردم بود که روؤس آن دعوت به وقار و آرامش، حفظ زبان، پرهیز از دروغ و تهمت و دشمنی، دوری از تجاوزکار، پرهیز از حسادت و ترک معاصی و ... بود.- درباره امام پس از خود، امام کاظم علیه السلام را برای چندمین بار منصوب کرد که ایشان در آن هنگام بر اساس سندی بیست سال داشتند.- بخشی از سفارش‌های ایشان درباره غسل و کفن و قبر خود بود که احکام اسلامی در این زمینه وجود دارد.- و بالاخره بخشی از وصیت راجع به مردم بود که روؤس آن دعوت به وقار و آرامش، حفظ زبان، پرهیز از دروغ و تهمت و دشمنی، دوری از تجاوزکار، پرهیز از حسادت و ترک معاصی و ... بود. (1)

برخى وصیتهاى امام براى شیعیان

‏ 1. وصیت امام به زید شحام: زید شحام مى‏گوید: ابوعبدالله (ع) به من فرمود: به همه کسانى که به نظر تو، مطیع ما هستند و از ما حرف مى‏شنوند، سلام برسان. من همه شما را به تقواى الهى و ورع دینى فرا مى‏خوانم، و اینکه براى خدا کوشش کنید، راستگو باشید، اداى امانت کنید و سجده‏هاى طولانى داشته باشید و براى همسایگان خوبى باشید که محمد(ص) ، با این تعالیم و آموزشها آمده است.امانت و ودیعه اشخاصى را که شما را امین شناخته‏اند و چیزى را به شما سپرده‏اند، چه نیکوکار باشند یا بدکار، به ایشان سالم پس دهید؛ زیرا رسول الله صوات الله علیه دستور دادند که حتى نخ و سوزن هم تحویل شود. و به خویشاوندان و اقوام خود صله و احسان کنید و بر جنازه آنان و در تشییع شان شرکت نمائید و بیمارانشان را عیادت کنید و حقوق ایشان را ادا نمائید؛ چون اگر یکى از شما (چنین رفتار کند و) در دین خویش ورع داشته باشد، راست بگوید، اداى امانت کند و با مردم خوش اخلاق و خوشرفتار باشد، گفته مى‏شود: این جعفرى است و من خوشحال میشوم و از این وضع دلشاد مى‏گردم و گفته مى‏شود: اینگونه است ادب و تربیت جعفر، اما اگر جز این باشید، گرفتارى و ننگ و عار شما بر من است و گفته مى‏شود: اینگونه است تعلیم و تربیت جعفر؟به خدا سوگند، حدیث کرد مرا پدرم که مردى در میان قبیله‏ اى از شیعیان على (ع) شمرده مى‏شود که وارسته ‏ترین، امانت‏دارترین، راستگوترین، و درزمینه قضاوت، عادلترین آنان باشد و وقتى از افراد قبیله راجع به او سؤال شود که او چگونه مردى است، پاسخ دهند: چه کسى همانند اوست؟ راستى که او امین‏ترین و صادق‏ترین ماست.  

شناسنامه و مختصری از زندگانى‌ حضرت امام صادق (ع)

خلاصه ای از مشخصات صادق آل محمد اسم : جعفر لقبها : صادق- مصدق - محقق - کاشف الحقایق - فاضل - طاهر - قائم - منجی - صابر کنیه : ابوعبدالله - ابواسماعیل - ابوموسی نام پدر : حضرت امام محمد باقر ( علیه السلام ) نام مادر : فاطمه ( ام فروه ) دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر زمان تولد : هفدهم ربیع الاول سال 83 هجری در روز جمعه یا دوشنبه ( بنا بر اختلاف ) در هنگام طلوع فجر مصادف با میلاد حضرت رسول . بعضی ولادت ایشان را روز سه شنبه هفتم رمضان و سال ولادت ایشان را نیز برخی سال 80 هجری ذکر کرده اند . محل تولد : مدینه منوره عمر شریفش : 65 سال مدت امامت : 34 سال زمان رحلت ( شهادت ) : 25 شوال سال 148 هجری درباره زمان شهادت نیز گروهی ماه شوال و دسته ای دیگر 25 رجب را بیان کردند . قاتل : منصور دوانیقی بوسیله زهر محل دفن : قبرستان بقیع زنان معروف حضرت : حمیده دختر صاعد مغربی ، فاطمه دختر حسین بن علی بن الحسین بن علی بن أبی طالب( علیهم السلام ) فرزندان پسر : موسی ( علیه السلام ) - اسماعیل - عبدالله - افطح - اسحاق - محمد - عباس - علی فرزندان دختر : ام فروه - فاطمه - اسما که اسماعیل ، عبدالله وام فروه مادرشان فاطمه دختر حسین بن علی بن حسین ( علیهما السلام )( نوه امام سجاد ) است . وامام موسی کاظم (علیه السلام) ، اسحاق و محمد که مادرشان حمیده خاتون می باشد . وعباس ، علی ، اسماء و فاطمه که هر یک از مادری به دنیا آمده اند . نقش روی انگشتر حضرت : ما شاء الله لا قوة إلا بالله ، أستغفرالله . اصحاب معروف امام صادق (علیه السلام) : ابان بن تغلب - اسحاق بن عمار- برید - صفوان بن مهران - ابوحمزه ثمالی – حریر بن عبدالله سجستانی زراره بن اعین شیبانی - عبدالله بن ابی یعفور-عمران بن عبدالله اشعری قمی . روز زیارت ایشان : روزهای سه شنبه می باشد . رخسار حضرت : بیشتر شمایل آن حضرت مثل پدرشان امام باقر (علیه السلام) بود . جز آنکه کمی لاغرتر و بلند تر بودند . مردی میانه بالا ، سفید روی ، پیچیده موی و پیوسته صورتشان چون آفتاب می درخشید . در جوانی موهای سرشان سیاه و در پیری سفیدی موی سرشان بر وقار و هیبتشان افزوده بود . بینی اش کشیده و وسط آن اندکی برآمده بود وبر گونه راستش خال سیاه رنگی داشت . ریش مبارک آن جناب نه زیاد پرپشت و نه زیاد کم پشت بود . دندانهایش درشت و سفید بود ومیان دو دندان پیشین آن گرامی فاصله وجود داشت . بسیار لبخند می زد و چون نام پیامبر برده می شد رنگ از رخسارش تغییر می کرد . .

حدیث زلال درباره مهدى موعود

مرحوم على بن عیسى اربلى در کتاب کشف الغمه مى نویسد: چهل حدیث درباره مهدى موعود به دست آورده ام که حافظ ابونعیم اصفهانى آنها را جمع آورى کرده و من هم به ترتیبى که او ذکر نموده ، مى آورم ولى از میان سلسله سند فقط شخص راوى که از پیغمبر روایت نموده است، نام مى بریم : حدیث1- رفاه مردم در عصر امام زمان : ابوسعید خدرى از پیامبر اکرم (ص) روایت کرده که فرمود : یکون من امتى المهدى ان قصر عمره فسبع سنین و الافثمان و الافتسع یتنعم امتى فى زمانه نعیما لم یتنعموا مثله قطّ البر و الفاجر یرسل السماء علیهم مدراراً و الا تدخر الارض شیئاً من نباتها .   مهدى از میان امت من برخاسته شود مدت سلطنت او هفت یا هشت یا نه سال مى باشد ، همه طبقات امت من در زمان ظهور او چنان در رفاه زندگى نمایند که قبل از وى هیچ بّر و فاجرى بدان نرسیده باشند، آسمان باران رحمت خود را بر آنان مى بارد و زمین از روئیدنیهاى خود چیزى فرو گذار نمى کند. حدیث2- عدل مهدى (عج) : ابوسعید مى گوید پیغمبر فرمود:  تملاء الارض ظلماً و جوراً فیقوم رجل من عترتى فیملاءها قسطاً و عدلاً یملک سبعاً او تسعاً . زمین پر از ظلم و ستم گردد، پس مردى از عترت من قیام کند و آن را پر از عدل و داد گرداند و هفت یا نه سال سلطنت نماید. حدیث3:  و باز نقل کرده که پیغمبر(ص) فرموده : لا تنقضى الساعة حتى یملک الارض رجل من اهل بیتى یملاء الارض  عدلاً کما ملئت جوراً یملک سبع سنین . قیامت منقضى نخواهد شد تا این که مردى از اهل بیت من به سلطنت رسد و او زمین را پر از عدل و داد کند ، چنان که پر از ظلم شده باشد و مدت سلطنت هفت سال است . حدیث4- مهدى فرزند فاطمه  زهرا (س) : از امام زین العابدین و آن حضرت از پدرش روایت نموده که پیامبر اکرم (ص) به فاطمه زهرا (س)  فرموده :  المهدى من ولدک . ( مهدى از فرزندان تو است ).

ولادت باشکوه مولایمان حضرت بقیة الله الاعظم روحی فداه

در سال 255 هجری شب جمعه شب ولادت خاتم الاوصیاء منتقم آل محمد صلى الله علیه و آله، آخرین امام بر حق و ولى مطلقِ خداوند حضرت بقیة اللَّه حجة بن الحسن عجل اللَّه تعالى فرجه الشریف واقع شده است.(1) در این شب آب زمزم زیاد میشود به گونه‏اى که همه میتوانند رؤیت کنند(2)، ولى اکنون روى آن پوشیده است. در این شب برات آزادى از آتش براى افراد زیادى نوشته میشود، و آن را «شب برات» و «شب مبارک» و «شب رحمت» گویند. از امام باقر و امام صادق‏ علیهما السلام روایت شده که فرمودند: وقتى شب نیمه شعبان شود، منادى از افق اعلى ندا میکند: «اى زائرین قبر حسین بن على برگردید در حالى که گناهان شما آمرزیده شده و اجر شما با خداى شما و محمد باشد». ولى کسى که استطاعت زیارت قبر امام حسین‏ علیه السلام را ندارد قبور مطهر ائمه دیگر را زیارت کند؛ و اگر این هم ممکن نیست با اشاره به طرف قبرشان سلام دهد.(3) نام پدرشان حضرت ابومحمد حسن بن على‏ علیه السلام، و نام مادرشان حضرت نرجس‏ علیها السلام است.(4) ماجراى شب ولادت امام حسن عسکرى‏ علیه السلام در شب ولادت براى عمه بزرگوار خود جناب حکیمه خاتون‏ علیها السلام پیغام فرستاده فرمودند: امشب نزد ما افطار کن که شب نیمه شعبان است و خداوند حجت خود را آشکار میسازد.(5) ولادت امام زمان‏ علیه السلام در شهر سامرا به هنگام طلوع فجر نیمه شعبان 255 هجری بوده است. بر شانه راست آن حضرت نوشته شده بود: «جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ اِنَّ الْباطِلَ کانَ زَهُوقاً». پس از تولد آن بزرگوار را نزد پدر بردند و شروع به سخن فرمود: «أشْهَدُ أنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللَّهُ وَ أشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً رَسولُ اللَّهِ وَ أنّ عَلیّاً أمیرَالْمؤمِنینَ وَلىُّ اللَّهِ» و ائمه معصومین‏ علیهم السلام را یکى بعد از دیگرى نام برد تا به وجود شریف خود رسید و براى فرج محبین خود دعا فرمود.

امام زمان

شیخ حر عاملى رحمه اللّه از بزرگان اصحاب نقل مى کند که امام صادق علیه السلام فرمود ((شبى که حضرت قائم (عج ) در آن متولد شد، هیچ نوزادى در آن شب متولد نمى شود مگر اینکه مؤ من خواهد شد، و اگر در سرزمین کفر متولد گردد، خداوند او را به برکت امام مهدى (عج ) به سوى ایمان منتقل مى سازد.))(5) در نیمه شعبان زیارت حضرت امام حسین علیه السلام و همچنین زیارت امام زمان علیه السلام مستحب است ، امام صادق علیه السلام فرمود ((شب نیمه شعبان بهترین شب بعد از شب قدر است و خواندن دو رکعت نماز در شب نیمه شعبان بعد از نماز عشاء مستحب است ، در رکعت اول بعد از حمد، سوره کافرون و در رکعت دوم بعد از حمد سوره توحید خوانده شود)).(6) غسل و شب زنده دارى و عبادت در این شب بخصوص فضائل بسیار دارد، این شب در نزد خدا چنین مقامى دارد که ولایت با سعادت امام زمان علیه السلام در سحرگاه این شب واقع شده و بر عظمت و رونق آن افزوده . ضمنا روایاتى آمده که نیمه شعبان همان شب قدر و تقسیم ارزاق و عمرها است ، و در بعضى از این روایات است شب نیمه شعبان شب امامان علیهم السلام است و شب قدر شب رسول خدا صلى اللّه علیه و آله است . از جمله فضائل این شب اینکه ، از شبهاى مخصوص زیارت امام حسین علیه السلام است که صد هزار پیامبر (صلواة اللّه علیهم ) آن حضرت را در این شب زیارت مى کنند. از نمازهاى مستحبى که در این شب وارد شده دو رکعت نماز است که در هر رکعت بعد از حمد صد بار سوره توحید خوانده مى شود. نقل شده رسول اکرم صلى اللّه علیه و آله فرمود شب نیمه شعبان در خواب دیدم جبرئیل بر من نازل شد و فرمود اى محمد اى محمد صلى اللّه علیه و آله و سلم در چنین شبى خوابیده اى ؟ گفتم این شب چه شبى است ؟ فرمود شب نیمه شعبان است برخیز، مرا بلند کرد و به بقیع برد، و سپس ‍ فرمود سرت را بلند کن زیرا در این شبها درهاى رحمت خدا در آسمان بروى بندگان باز است ، همچنین در رضوان ، در آمرزش ، در فضل ، در توبه ، در نعمت ، در جود و سخاوت ، در احسان باز است ، خداوند به عدد پشمها و موهاى چرندگان در این شب گنهکاران را آزاد مى کند، پایان عمرها در این شب ، تعیین مى گردد، رزق هاى یکسال در این شب تقسیم مى شود و حوادث یکسال در این شب معین مى گردد. اى محمد! کسى که این شب را با تکبیر و تسبیح و تهلیل و دعا و نماز و قرائت قرآن و اطاعت و خضوع و استغفار بسر برد، بهشت منزل و سراى او است ، و خداوند گناهان گذشته و آینده اش را مى آمرزد... اى محمد صلى اللّه علیه و آله و سلم این شب را احیاءدار و به امت خود دستور بده آنها نیز این شب را احیاء بدارند، و با عمل به سوى خدا تقرب جویند، چرا که این شب شبى شریف است . از اعمال این شب ، خواندن دعاى کمیل در سجده است روایت شده که کمیل گوید دیدم على علیه السلام این دعا را در شب نیمه شعبان در سجده خواندند. در مورد زیارت امام حسین علیه السلام در این شب بخصوص در صورت امکان در کنار قبرش ، آمده هر که بشناسد امام حسین علیه السلام را و شهادت او و هدف شهادتش را که موجب نجات امت گردید و وسیله و راهگشائى براى رسیدن به فوز عظیم شد (خلاصه اینکه عبادتش در این شب از روى توجه و علاقه و معرفت خاص باشد) آنگونه خویشتن را در برابر خدا خاضع نماید که شایستگى آن را دارا مى باشد و نیز از خدا خواسته هاى شرعیش را تقاضا کند.(7) پی نوشتها 5- توضیح المقاصد شیخ بهائى ، صفحه 532. 6- اثباة الهداة جلد 7، صفحه 162. 7- اقتباس از کتاب المراقبات ، نوشته عالم ربانى و عارف صمدانى ، مرحوم حاج میرزا جواد تبریزى صفحه 79 به بعد (دعاها و نمازهاى دیگرى نیز ذکر شده به این کتاب مراجعه شود.)

ولادت حضرت علی اکبر(ع)

در سال 33 هجری قمری شبیه‏ترین مردم به خاتم الانبیاء صلّى اللَّه علیه و آله حضرت على اکبر علیه السّلام به دنیا آمد. نام آن حضرت "على" پدرشان حضرت سیّد الشّهداء علیه السّلام، مادرشان لیلى بنت مره ثقفى است.(على اکبر علیه السّلام "مقرم": ص 15 - 16 به نقل از انیس الشیعه) کنیه آن حضرت طبق فرمایش حضرت صادق علیه السّلام "اباالحسن" است. (کامل الزیارات: ص 240) حضرت علی اکبر(ع) فرزند ابی عبدالله الحسین(ع) بنا به روایتی در یازدهم شعبان،(1) سال 43 قمری در مدینه منوره دیده به جهان گشود.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                

علی اکبراسوه جوانان

حضرت علی اکبر(علیه السلام) در خاندانی نشو و نما یافت که حافظِ سرِّ خداوند، جانشینان به حقّ آخرین پیامبر(صلی الله علیه و آله) و ذریّه او هستند.پدرش سبط رسول خدا، خامس آل عبا، از مخاطبان آیه تطهیر و سید جوانان اهل بهشت است. مادر علی اکبر، لیلا دختر ابو مرّة بن عروة بن مسعود ثقفی است. بهره اش از ایمان و پاکی موجب گردید تا با زنان اهل بیت عصمت و طهارت همنشین شود و بر سر سفره انسانهای پاک و وارسته حضور یابد. اجداد این بانو، از یاران رسول الله(صلی الله علیه و آله) و اهل بیت بوده اند. درباره خصوصیات وی، حارث بن خالد مخزومی شعری سروده که ترجمه اش چنین است: «او (لیلی)، و پدر و مادرش، وفادارترین قریش در حفظ پیمان هستند و عموهایش از تیره ثقیف می باشند.»در روز یازدهم شعبان سال سی و سوم هجرت، در شهر مدینه و در بیت امامت دیده به جهان گشود. این کودک تحت عنایت ویژه پدر و در سایه توجهات عمویش امام حسن(علیه السلام) و در دامان مادرش لیلی پرورش یافت. با ولادت وی رایحه عطرآگین رسول الله(صلی الله علیه و آله) در فضای خانه امام حسین(علیه السلام) بیش از پیش استشمام می گردید. هرکس بر او می نگریست، انگشت حیرت به دندان می گرفت؛ چرا که گویی فروغ پیامبر را نظاره می کرد.حضرت امام حسین(علیه السلام) او را علی نامید تا نام پدر را در جامعه اسلامی بر خلاف تبلیغات مسموم و شایعات امویان، احیا کند. از سنتهای ائمه این بود که برای فرزندان خود کنیه تعیین می کردند؛ چنانکه امام باقر(علیه السلام) فرموده اند: «ما برای فرزندانمان در دوران کودکی، کنیه مشخص می کنیم؛ زیرا بیم آن داریم که در سنین بالاتر به لقبهای ناگوار مبتلا شوند.» حضرت امام حسین(علیه السلام) در جهت اجرای این سنت پسندیده، ابوالحسن را ـ که کنیه پدرش می باشد ـ برای فرزندش، علی اکبر برگزید.در آداب زیارت علی اکبر ـ که ابوحمزه ثمالی از امام ششم روایت کرده ـ آمده است که صورت بر قبر بگذار و بگو: «صَلَّی اللهُ عَلَیْکَ یا أَبُوالحَسَن» و این ذکر را سه مرتبه تکرار کن. علاّمه سید ابراهیم موسوی زنجانی عقیده دارد که علی اکبر فرزند نداشته ولی کنیه اش ابوالحسن بوده است. اما علاّمه مقرم احتمال داده که علی اکبر فرزندی به نام حسن داشته و شاهد بر این ادعا را روایت احمد بن ابی نصر بزنطی می داند. این فرزند رشید امام حسین(علیه السلام) به لقب اکبر معروف گردید و این لقب به دلیل فزونی سن او، از امام سجاد(علیه السلام) است.

فضیلت ماه شعبان

ماه شعبان ماهی است منسوب به پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) که خود می‌فرمودند: شعبان ماه من است و رمضان ماه امت من‎‎؛ و می‌فرمودند خدای ببخشاید و بیامرزد او را که با پاس داشتن حق ماه، من مرا یاری کند»[۱]. ماه شعبان یکی از سه ماه پر فضیلتی است که هر انسان مؤمنی می‌تواند از آن برای نزدیک شدن به خداوند و پیامبر او یاری جوید و خود را در چشمه سار این ماه، پاک نماید و به سوی کمال رود و این سخن مولای متقیان امام علی (علیه السلام) را درباره این ماه پر فضیلت به کار بندد که فرمودند: «از آن روز که پیام پیامبر (صلی الله علیه و آله) را درباره شعبان شنیده‌ام هرگز روزه آن ماه را از دست نداده‌ام و اگر خدا بخواهد هرگز نیز آن را از دست نخواهم داد»[۲]. از پیامبر گرامی اسلام نیز نقل است که آن حضرت این ماه را روزه می‌داشت و به ماه رمضان وصل می‌کرد و می‌فرمود: «شعبان ماه من است هر که یک روز از این ماه را روزه بدارد بهشت بر او واجب می‌شود»[۳] و از حضرت امام صادق (علیه السلام) نیز نقل است که چون ماه شعبان فرا می‌رسید حضرت امام سجاد اصحاب خود را جمع می‌کرد و می‌فرمود: «ای گروه اصحاب من می‌دانید این چه ماهی است، این ماه شعبان است و حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) می‌فرمود: شعبان ماه من است پس روزه بدارید این ماه را برای محبت پیغمبر خود و تقرب به سوی پروردگار خود که از پدرم حسین (علیه السلام) شنیدم که فرمود: از پدرم امیرالمؤمنین شنیدم که هر که ماه شعبان را برای محبت پیغمبر خود تقرب به سوی خدا دوست بدارد خدا او را نزدیک گرداند به کرامت خود در روز قیامت و بهشت را بر او واجب نماید»[۴].

گوشه ای از کرامتهاوشگفتیهای امام هادی علیه السلام

امامان معصوم علیهم السلام به جهت مقام عصمت و امامت ، از ارتباط ویژه با خداى متعال و جهان غیب برخوردار بوده اند و مانند پیامبران الهى معجزات و کراماتى داشته اند که مؤیّد مقام امامت و ارتباط آنان با خدا مى بود. نمونه هایى از علم و قدرت الهى آن بزرگواران در موارد مناسب – باذن الله – بروز و ظهور مى کرد، و موجب پرورش و تربیت پیروان و اطمینان خاطر آنان مى شد و نیز حجت و دلیل آشکارى بر حقانیت آن گرامیان محسوب مى گردید.